کیمیا: علم جهان، علم جان

از عصر روشنگری به بعد رسم بوده است که کیمیاگری را پیش‌قراول علم شیمی به حساب آورند. به همین سبب تقریبا همۀ دانشمندانی که به ادبیات کیمیا توجه داشته‌اند، بدان صرفا به عنوان مراحل اولیة اکتشافات شیمی می‌نگریستند و بی‌اختیار نتیجه می‌گرفتند که میل سیری‌ناپذیر به ساختن طلا همواره موجب شده است که کسانی به انبوه نسخه‌ها اعتقاد پیدا کنند که اگر نیک نگریسته شود چیزی بیش از نوعی کاربست عامه‌پسند و خرافی فلسفۀ طبیعی قدما نبوده است. ظاهرا هرگز به ذهن کسی خطور نکرده است که هنری از این نوع، با وجود همۀ فریبکاری‌هایش، چگونه توانسته در طول قرن‌ها خود را در دل فرهنگ‌های بی‌اندازه مختلف شرق و غرب جای دهد؟ تیتوس بورکهارت، هنرشناس و اندیشمند سوئیسی آلمانی معاصر، در این کتاب به کیمیا به عنوان نشانه‌ای از توانایی عمیق روح و جان می‌نگرد و فارغ از تعابیر روان‌شناسی یونگ، که آن را پشتوانۀ اثبات نظریۀ ناخودآگاه جمعی ساخته است و منشا آن را در شالودة روانی مبهم می‌جوید، به یاری شناسایی رشتۀ وحدت‌بخش رموز کیمیاوی، ریشۀ آن را در مرتبه‌ای مافوق فرآیندهای ذهنی آگاهانه در مقام نوعی تشرف به واقعیت روح جست‌وجو می‌کند.