موریس هالبواکس و حافظۀ جمعی

مفاهیمی که هالبواکس به علوم ‌اجتماعی اضافه کرده است، برای اندیشیدن به وضعیتِ کنونی ما سودمند است. «حافظۀ جمعی» جامعۀ ایران در چهار دهۀ اخیر، پس از پشت سرگذاشتن یک انقلاب بزرگ‌مقیاس، یک جنگ طولانی هشت‌‌ساله و چندین واقعۀ اجتماعی و سیاسی و اقتصادی و فرهنگی پهن‌دامنه، به‌شدت آسیب دیده‌ است. اندیشۀ هالبواکس می‌تواند ابزار تحلیلی مناسبی برای فهم این موضوع و نیز پاسخ به پرسش‌هایی مهم دربارۀ برخی جنبه‌های وضعیت امروز جامعۀ ما در اختیار بگذارد، مانند اینکه چرا برخی مناسک دینی و مذهبی همچون اعتکاف و پیاده‌روی اربعین یا مراسم ملی باستانی ایرانی همچون سپندارمذگان از گوشه‌های تاریخ برکشیده می‌شوند و به آیین‌هایی عمومی تبدیل می‌شوند؟ چرا به صورت مداوم، تفسیرهای جدیدی از وقوع انقلاب و تصویرهای جدیدی از شرایط پیش از انقلاب و نیروهای سهیم در آن از سوی جامعه و حاکمیت ارائه می‌شود و به صورت مداوم، این تفسیرها و تصویرها بازبینی می‌شود؟