غنوصیان در اسلام

در دوره متأخر عصر باستان، غنوصیان توانسته بودند با کمک آگاهی جهان‌شمولشان به میراث دینی بت‌پرستان و یهودیان و مسیحیان و ایرانیان رخنه کنند و آن را تغییر دهند، رسالت اسلامی نیز از این تلاش‌ها ایمن نمانده بود. در قرن دوم هجری، با اقبال تازه‌مسلمانان، اسلام غنوصی توانست در عراق گسترش یابد. با آغاز مقاومت دربرابر آموزه‌هایی که با اسلام بیگانه دانسته شد، کلام افراطی، به‌خصوص تشیع امامیِ تندرو شکل گرفت و شیعیان این آموزه‌های غنوصی در صفوف خود را «غلوّ» نامیدند و با آنان هم‌چون یک «بدعت» برخورد کردند و در نهایت آنان را، که طایفه‌ای حاشیه‌ای را تشکیل می‌دادند، ملعون شمردند.